A torre de Breogán

Resulta enormemente curioso e paradóxico que o núcleo histórico de Galiza, por idade, por simbolismo, por tamaño e por recoñecemento –isto xunto coa Catedral de Santiago de Compostela- se atope na cidade con menos raizame do sentir galego, A Coruña. A Torre de Hércules érguese como un xigante silencioso que domina a cidade e alén cunha ollada bondadosa e recíproca, dende os fillos, descendentes, dos seus obradores. Quen? Non o temos de todo claro...

Foi impresionante entrar, subir, ollar dende a súa altitude. Vin montes, mares, teitos de edificios, copas de árbores, e as cacholas dos peóns. –je je- Deberiades saber que me encantan as pedras, o que cheira a vello e o que non lle interesa máis que os “freaks”. Debo ser un pouco “freak”, daquela... Pero, non; non me debo desviar. A Torre de Hércules non é cousa de “freaks”, é cousa de corazóns curiosos e inquedos, e aló fomos.

Eu nunca fora, pero era boa coñecedora das lendas máis belidas que a Historia fixo voar até os nosos días. Historias que parece que por arte de maxia nos están a contar os nosos máis remotos antergos. É para subir ao máis alto da porta vella de “Clunia” e deixarse levar polo rumor das ondas rompendo nas rochas acantiladas, e mesmo semella que se achegan a nós eses vellos construtores, polas autoestradas da eternidade, para facernos sabedores desas novas sobre nós. Son as novas máis vellas.

Alí arriba a brisa agarimábame a face como se estivese longo tempo a agardar pola miña visita. Síntoo. As circunstancias... Vaia escusas. Estoume a escusar diante dunha morea de pelouros milenarios? O meu mal “freak” avanza como un cabalo deses da “Rapa das Bestas”... Pero, sigo convencida das miñas escusas. Por unha banda penso que vaia elementa que estou feita, para variar; e por outra, sei que era un “pecado” non ter feito unha visita de tan alta alcurnia até aquel luns de “reenganche” da festa –Quen? Eu? Non digo nada... Ehem...-.

O máis bonito xa o traia feito da casa –made in feito na casa, como dicimos por aqueles lares-. Eses contos de antigo sempre me atraían, e gustoume facerme con esa bagaxe. A que máis me quedou foi a de Breogán, quizais polo romántico e case imposibilidade de que o que conte sexa verdade, pero sempre nos gusta pensar que o imposible é a mellor verdade. Esta está recollida nun libro celta, irlandés, máis concretamente, o chamado “Libro das invasións”, que foi escrito por monxes daquel país aló polo século XII, e recolle as invasións que recibiu o seu país. O rei Breogán, celta, que posiblemente chegara a Galiza dende terras próximas ou da mesma Turquía, fundou a cidade chamada Brigantia –A Coruña-. Alí construíu unha torre tan alta que nalgún día claro, Breogán e o fillo Ith puideron ver unha lonxana terra –Irlanda-. Foi Ith o que viaxou até a nova terra, curioso. Alí foi asasinado. Os descendentes do seu irmán Mil, viaxaron até a illa e buscaron a vinganza e conquistaron Irlanda.

E quizais de aí de onde derivou a curiosidade que motivou un interesante estudo científico que afirma que a orixe do celtismo non é outra que a propia Galiza, a pesares de perderse das súas raíces logo da romanización. Aos investigadores parécelles moi factible que Galiza fose o punto de partida e Irlanda, Bretaña, etc. Fosen conquistas ou intercambios culturais. Eu ademais, apoiaríao pola teoría que relaciona aos antigos Galaicos cos bravos cántabros –estrañamente non tanto cos astures, a pesares da continuidade territorial-. Na antiga costa cántabra existía certa toponimia cunha orixe claramente galega... incluída até a propia Coruña!!

Esa sería unha proba máis da posible orixinalidade celta de Galiza. Pero é difícil convencer aos escépticos que até dubidan da mínima orixe celta da nación, chegando a acusacións raciais sobre os que defenden estes estremos. Hai de todo, como se soe dicir... Pero o certo é que ademais desta toponimia, os historiadores romanos relataron, nas súas crónicas sobre as terribles e famosas Guerras Cántabras –co bravo Corocotta “noqueando” ás tropas do Imperio-, como os propios galaicos baixaron a axudar aos irmáns cántabros e mesmo se confundiron entre eles.

A romanización que dominou á península ibérica pode ser unha das causas máis evidentes da desaparición da celticidade. Non chegou así a Irlanda e as nacións celtas que perviven hoxe. Ademais, hai que apuntar que os celtas eran tan bravos que non podían vivir sen liberdade, en escravitude. Os guerreiros que se vían acurralados quitábanse a vida engulindo semente de “muérdago”, como os paxariños... Imaxinamos o que pasou coa romanización, daquela.

Todo isto penseino no curuto da torre, ollando un panfleto que collera na porta, escrito en castelán i en inglés. Preguntábame se non se obviaba dese xeito enorme parte da Historia e da vida propia dese monumento que é a Torre de Hércules. Estamos a falar do berce de Galiza moi posiblemente... Vaia ideas para ir subindo banzos de pedra galega, si señor, e para chegar máis cansa que se non pensara nada, por riba inda non durmira...
O museo que existe na parte baixa da torre guíanos sobre a Historia obxectiva. Calquera anaco de pedra serve para coñecer un pouco máis do nos pasado, tan lonxano... subindo os pisos, víamos como cada vez se vía unha imaxe diferente da cidade e os arredores. Até chegar ao curuto. Alí vimos ao mesmiño monte Xalo, a vintetantos kilómetros da urbe, e con milleiros de habitantes e casas como intermedio. O noso monte, de onde viñamos, xa había unhas cantas horas, bastantes... e xa era hora de voltar. Despois de coñecer aquel recuncho fantástico, cheo de curiosidades para o meu corazón, o corpo xa non aguantaba máis e era momento de regresar, regresar aos pés dese monte grande e redondo que se vía dende o cumio desa torre grande e vella. Quizais míranse de fronte, quizais un amor platónico inconfesable reside no seu ollar lonxano pero permanente ao longo dos séculos...